آمینوسنتز (آمنیوسنتز – Amniocentesis ) یک روش تهاجمی و تشخیص در بارداری است.
از دقیق‌ترین تکنیک‌های پزشکی تشخیص قبل از تولد است.
کیسه آب جنینی کیسه‌ای است که در اولین هفته به دور جنین تشکیل می‌شود.
در داخل این کیسه مایعی به نام مایع آمنیوتیک وجود دارد; که برای ادامه حیات جنین لازم و ضروری است.
سلول جنینی در این مایع وجود دارد که در روش آمینوسنتز این سلول‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرند.
- آمینوسنتز برای چه افرادی توصیه می‌شود؟
- چه موارد و مشکلاتی را نمی‌توان با آمنیوسنتز بررسی نمود؟
- اجازه سقط جنین در صورت مشکل دار بودن آمینیوسنتز
- آمینوسنتز در حاملگی‌های دوقلویی و چند قلویی
- آمنیوسنتز چه زمانی انجام می‌شود؟
- آمینوسنتز چقدر طول می‌کشد؟
- چگونه از مایع آمینوسنتز کاریوتیپ انجام می‌شود؟
- علائم هشدار بعد از انجام آمینوسنتز
- هزینه آمینوسنتز
- بعد از انجام آمینوسنتز چه توصیه‌هایی می‌کنیم ؟
- آیا آمینوسنتز تست پرخطری می‌باشد؟
- نحوه انجام آمنیوسنتز
- آیا آمینوسنتز درد دارد؟
آمینیوسنتز برای چیست ؟
چه نقایص و مشکلاتی توسط آمینیوسنتز تشخیص داده می‌شود؟
آمنیوسنتز برای تشخیص ناهنجاری‌های کروموزومی و بسیاری از بیماری‌های ژنتیکی است:
- سندروم داون
- تریزومی ۱۸
- تریزومی ۱۳
- بیماری‌های متابولیک
- سندروم کلاین فلتر
- سندروم ترنر
البته در تعیین و تشخیص بیماری‌های ژنتیکی باید نوع ژن معیوب و مشکل‌دار در پدر یا مادر مشخص‌شده باشد تا آن ژن معیوب بررسی شود.
ویدئو آمنیوسنتز – دکترین شیرین ترابی
توضیحات خانم دکتر شیرین ترابی ( جراح و متخصص زنان ) در رابطه با تست آمنیوسنتز را می‌توانید مشاهده و یاد دانلود کنید.
آمینوسنتز برای چه افرادی توصیه می‌شود؟
در زنان بارداری که در تست‌های غربالگری سه ماهه اول و سه ماهه دوم بارداری سطح مارکرهای بیوشیمیایی (آزمایشات غربالگری دوبل مارکر و آزمایشات کواد مارکر) غیرطبیعی باشد.
این زنان با استفاده از سونوگرافی NT و آزمایش دوبل مارکر در گروه پرخطر باشند; همچنین گزارشی که توسط آزمایشگاه اعلام می‌شود پرخطر یا Positive یا High risk است.
بالا بودن عدد NT
اگر در سونوگرافی عدد NT بالا باشد معمولاً عدد ۳ یا بیشتر از ۳ پیشنهاد آمینوسنتز داده می‌شود.
داشتن سابقه بعضی بیماری‌ها
به خانم‌هایی که در بارداری‌های قبلی خود سابقه سندروم داون یا تریزومی یا مشکلات کروموزومی داشتند پیشنهاد آمینوسنتز داده می‌شود.
سن بالای ۳۵ سال مادر
داشتن بیماری‌های ژنتیکی
زنان بارداری که که خودشان، همسرشان یا خویشاوندانشان یک بیماری ژنتیکی یا مبتلا به یک بیماری ژنتیکی قابل‌تشخیص باشند; و همچنین احتمال انتقال این بیماری به جنین وجود داشته باشد.
لازم به ذکر است اگر نوع ژن و بیماری ژنتیکی مشخص شود.
با انجام آمینوسنتز بیماری ژنتیکی قابل‌تشخیص می‌باشد به‌شرطی که نوع ژن معیوب بیماری مشخص‌شده باشد.
مثل بیماری‌های متابولیک در جنین.
گزارش غیرطبیعی در سونوگرافی آنومالی
اگر گزارش غیرطبیعی در سونوگرافی یا سونوگرافی آنومالی گزارش شود.
همچنین حداقل اگر دوسافت مارکر در سونوگرافی گزارش شود، پزشک پیشنهاد آمینوسنتز می‌کند.
تشخیص جابجایی کروموزومی در جنین
که اگر مادر یا پدر حامل جابجایی یا شکست کروموزوم یا ناهنجاری‌های کروموزومی باشند در جنین با روش آمنیوسنتز قابل‌شناسایی می‌باشد.
تشخیص عفونت‌های جنین
اگر مادر در طی بارداری در سه ماهه اول و یا سه ماهه دوم بارداری مبتلا به عفونت ویروسی مثل:
- آبله‌مرغان
- سرخجه
- سرخک
همچنین مبتلا بودن به سایر ویروس‌ها با روش آمینوسنتز مشخص می‌شود که آیا جنین هم به این عفونت ویروسی مبتلا شده است یا خیر؟ که معمولاً این نمونه‌گیری در هفته ۱۸ انجام می‌شود.
با کمک آمینیوسنتز مبتلا بودن به بعضی از ویروس‌ها مشخص می‌شود.
همچنین مبتلا بودن جنین به این عفونت‌های ویروسی هم تشخیص داده می‌شود.
نمونه گیری معمولا در هفته ۱۸ بارداری مشخص می‌شود.
چه موارد و مشکلاتی را نمی‌توان با آمنیوسنتز بررسی نمود؟
در هر بارداری ۳ تا ۵ درصد احتمال اختلالات مادرزادی با علل نامشخص وجود دارد.
برای مثال اختلالاتی مانند:
- لب‌شکری
- کام شکری
- اختلالات ذهنی
- آسیب‌های قلبی عروقی
- میکروسفالی
- هیدروسفالی
با روش آمینوسنتز قابل‌بررسی نمی‌باشند.
این تست در بررسی این گروه از اختلالات و بیماری‌های مادرزادی کاربردی ندارد.
اجازه سقط جنین در صورت مشکل دار بودن آمینیوسنتز
در صورت مشکل‌دار بودن جنین بعد از انجام آمنیوسنتز اجازه سقط جنین به‌طور قانونی وجود دارد؟
سوال کاربر توراهی
دقت تشخیصی آمینوسنتز برای مشکلات کروموزومی ۱۰۰ درصد است.
در صورت مشکل‌دار بودن جنین با گزارش آمنیوسنتز اگر سن حاملگی مادر زیر ۱۹ هفته باشد; طبق قوانین جمهوری اسلامی ایران اجازه ختم بارداری صادر می‌شود.
همچنین اگر بعد از هفته ۱۹ بارداری مشخص شود جنین مشکل دارد، پزشکی قانونی اجازه ختم به‌طور قانونی صادر نمی‌کند.
آمینوسنتز در حاملگی‌های دوقلویی و چند قلویی
طبق نظر استاد و پزشک پریناتولوژیست خانم دکتر صدیقه حنطوش زاده:
تست‌های تشخیصی قبل از تولد مثل آمینوسنتز در حاملگی‌های دوقلویی انجام می‌شود.
مشکلات و نقایص کروموزومی مشخص می‌شود.
فقط به این نکته باید توجه داشت که در حاملگی‌های دوقلویی دی زیگوت یعنی دی کوریون و دی آمنیون و یا دو تخمکی نمونه‌برداری از هر دو قل به‌طور جداگانه از دوساک انجام می‌شود.
در حاملگی‌های دوقلویی منو زیگوت مونوکوریون – مو نو آنیون نمونه‌برداری از یک ساک انجام می‌شود.
آمنیوسنتز چه زمانی انجام می‌شود؟
این آزمایش در سه ماهه دوم بارداری بین هفته‌های ۱۵ تا ۲۰ انجام می‌شود.
در این زمان جنین و رحم بزرگ‌شده و مایع کافی وجود دارد که بتوان نمونه گرفت.
خوشبختانه مشکلی برای جنین پیش نمی‌آید.
قبل از هفته ۱۵ بارداری به دلیل اینکه میزان مایع آمنیوتیک کم است، آمینوسنتز توسط پزشک توصیه نمی‌شود; چون باید مایع امنیوتیک به مقدار کافی وجود داشته باشد که کشیده شود و به آزمایشگاه جهت بررسی ارسال شود.
آمینوسنتز چقدر طول می‌کشد؟
اگر مادر آمادگی‌های قبل از آمنیوسنتز را انجام دهد، معمولاً بین ۲۰ دقیقه تا ۳۰ دقیقه طول می‌کشد.
چگونه از مایع آمینوسنتز کاریوتیپ انجام می‌شود؟
کاریوتیپ مایع آمینوسنتز، فرایندی است که از کروموزوم‌های سلول‌های در حال تقسیم سلولی میتوز، عکس گرفته می‌شود.
- این تصاویر بزرگ‌نمایی می‌شوند و تک‌تک کروموزوم‌ها از آن برش داده‌شده و در یک صفحه دیگر بر اساس اندازه مرتب می‌شوند.
- کروموزوم‌ها از بزرگ‌ترین به کوچک‌ترین شماره‌گذاری می‌شوند.
- تعداد آنها مشخص می‌شود.
- بنابراین هر نوع شکست یا جابجایی در کروموزوم‌ها داشته باشیم مشخص خواهد شد.
علائم هشدار بعد از انجام آمینوسنتز
در صورت داشتن این علامت‌ها باید به پزشک و بیمارستان مراجعه نمایید.
- خونریزی و لکه بینی واژینال
- آبریزش یا نشت مایع آمنیوتیک
- تب و لرز
- درد شدید و اسپاسم و انقباض شکم و رحم
- عفونت مایع آمنیوتیک
- آسیب به جفت و جنین براثر برخورد سوزن
هزینه آمینوسنتز
هزینه انجام آن بستگی به این دارد که در کدام مرکز دولتی یا خصوصی انجام شود.
هزینه ها متفاوت است.
یک بخش هزینه بابت انجام نمونه‌گیری توسط پزشک، و برای وسایل آمینوسنتز است.
یک هزینه هم آزمایشگاه به‌طور جداگانه از بیمار دریافت می‌کند.
معمولاً هزینه نمونه‌برداری در مراکز خصوصی بین ۴۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان است.
هزینه آزمایشگاه جهت بررسی نمونه بستگی به درخواستی که پزشک برای بررسی نمونه به آزمایشگاه می‌فرستد دارد.
از ۵۰۰ هزار تومان تا ۲/۵۰۰۰۰۰ متغیر است.
ولی در حالت عادی اگر پزشک درخواست کاریوتیپ کند، هزینه بین ۸۰۰ هزار تومان تا یک‌میلیون تومان است.
در مراکز دولتی هزینه دریافتی بابت نمونه‌گیری و بررسی نمونه توسط آزمایشگاه بسیار کمتر است.
بعد از انجام آمینوسنتز چه توصیه‌هایی می‌کنیم ؟
- اگر گروه خونی مادر منفی و پدر مثبت باشد بعد از آمینوسنتز مادر باید آمپول روگام تزریق نماید.
اگر Rh خون جنین مثبت باشد و Rh خون مادر منفی باشد، بعد از آمنیوسنتز ممکن است خون مادر پادتنی علیه خون جنین تولید کند.
برای جلوگیری از این منظور به این گروه از مادران دارویی بنام ایمونوگلوبین Rh داده می‌شود تا خون مادر علیه خون جنین پادتن تولید نکند. - بعد از انجام آمینوسنتز استراحت داشته باشید.
البته استراحت مطلق نیاز نیست; استراحت نسبی و فعالیت‌های سبک کافی است. - مایعات فراوان برای جبران آب ازدست‌رفته مایع آمنیوتیک.
اگرچه ناچیز بوده اما مایعات فراوان بنوشید. - از انجام فعالیت‌ها و ورزش‌های سنگین پرهیز کنید.
- از رابطه جنسی تا یک هفته پرهیز نمایید.
- در صورت مشاهده علائم هشدار در خود مثل:
- خونریزی
- لکه بینی
- تب و لرز
- آبریزش
- نشت مایع آمنیوتیک
- درد شدید رحم و شکم به بیمارستان مراجعه نمایید.
آیا آمینوسنتز تست پرخطری می‌باشد؟
به دنبال انجام آمنیوسنتز احتمال سقط‌جنین حدود ۰/۵ تا ۱ درصد وجود دارد.
خطر بروز عفونت به دنبال آمینوسنتز حدود یک مورد از هر ۳۰۰۰ آمنیوسنتز است.
البته اگر پزشک مجرب و با تجربه باشد احتمال سقط کم می‌شود.
بعد از انجام امینوسنتز سوراخ کیسه آمنیوتیک بهبود می‌یابد; حجم مایع خارج‌شده از کیسه آب جنین خیلی زود جبران می‌شود و به میزان طبیعی برمی‌گردد.
هنگام نمونه‌گیری ممکن است مختصری احساس درد و اسپاسم زیر شکم به وجود آید.
مادر مختصری لک خون یا خروج مایع ببیند که ۱ تا ۲ روز بعد انجام تست از بین خواهد رفت.
در صورت داشتن اسپاسم شدید و درد و خونریزی و نشت مایع آمنیوتیک باید به پزشک و بیمارستان مراجعه نمایند.
نحوه انجام آمنیوسنتز
- بعدازاینکه پزشک با توجه به نتیجه غربالگری پیشنهاد آمینوسنتز نمود; پس از مشخص شدن سن جنین توسط دکتر تاریخ و زمان انجام این تست به شما گفته خواهد شد.
- برای انجام آمینوسنتز مادر نباید ناشتا باشد و باید یک صبحانه یا نهار خوب میل کرده باشد.
- قبل از انجام آمنیوسنتز فرم مخصوص و رضایت‌نامه امینوسنتز توسط زن و شوهر تکمیل می‌شود.
زن و مرد باید به‌طور کامل از عوارض انجام آمینوسنتز (سقط‌جنین و پاره شدن کیسه آب) آگاهی کاملی داشته باشند. - تخلیه مثانه قبل از انجام آمنیوسنتز الزامی است.
روش انجام نمونه گیری
- آمینوسنتز در اتاق سونوگرافی انجام می‌شود.
- مادر روی تخت به پشت دراز می‌کشد.
- بعد از مشخص شدن سن جنین، ضربان قلب جنین، محل جفت و جنین و مقدار مایع آمونیاک; با کمک سونوگرافی توسط پزشک محل مناسب برای انجام نمونه‌گیری مشخص می‌شود.
- سپس شکم مادر در محل رحم با بتادین شسته و ضدعفونی می‌شود.
- پزشک با استفاده از یک سوزن بسیار نازک از طریق پوست شکم مادر جایی که جنین نیست، وارد کیسه آمنیوتیک می‌شود.
- حدود ۲۰ سی‌سی از مایع آمنیوتیک کشیده می‌شود.
- پزشک باید دقت کند سوزن با بند ناف، جفت و جنین تماس پیدا نکند.
- لازم است بدانید روش انجام آمنیوسنتز کاملاً استریل است و زیر دستگاه سونوگرافی انجام می‌شود.
- مایع گرفته‌شده جهت بررسی ژنتیکی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
نکته مهم اینکه بعدازاینکه مایع کشیده شد به‌صورت سرنگ پُر از مایع به شما داده می‌شود که به آزمایشگاه ببرید و نیاز به محیط گرم یا سرد ندارد
آیا آمینوسنتز درد دارد؟
صادقانه به شما مادر عزیزم بگویم که امینوسنتز درد ندارد!
پیش خود تصور می‌کنید مگر می‌شود سوزن بلندی داخل شکم شود و درد نداشته باشد؟!
بله آمینوسنتز درد ندارد و نیاز به انجام بی‌حسی هم ندارد.
اکثر مادران از آمنیوسنتز می‌ترسند و از فروبردن سوزن داخل شکمشان می‌ترسند; برایشان دردناک است و همین ترس و استرس باعث اسپاسم و گرفتگی بیشتر رحم می‌شود.
بنابراین پزشک نمی‌تواند به‌راحتی وارد کیسه آب و رحم شود و نمونه گیری کند.
برای همین زمان انجام آمینوسنتز سعی کنید آرام باشید و بدنتان را در پوزیشن ریلکس و شل قرار دهید; تا پزشک به‌راحتی بتواند مایع را بکشد.
سوزنی که برای کشیدن مایع آمنیوتیک استفاده می‌شود بسیار نازک است.
( در واقع همان سوزنی است که در اتاق عمل برای بی‌حسی نخاعی استفاده می‌شود)
استرس نداشته باشید البته یک مقدار استرس طبیعی است; ولی سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید.
درد ناشی از انجام آمینیوسنتز کمتر از درد یک تزریق ساده عضلانی است.
بعد از پایان آمینوسنتز از اکثراً مادران این اصطلاح را می‌شنویم!
تمام شد!! واقعاً تمام شد!؟ درد نداشت!
